⛰ Zapomniany kurchan w Kojłach – milczący świadek pradziejów

Wśród pól rozciągających się za siedliskiem obecnego sołtysa wsi Kojły, w gminie Czyże, znajduje się niemal zapomniany, lecz niezwykle cenny zabytek archeologiczny – pradawny kurchan. To niskie, ziemne wyniesienie, z pozoru niewyróżniające się w otoczeniu, może skrywać ślady pochówków lub rytuałów sięgających epoki brązu bądź wczesnego średniowiecza.

📍 Lokalizacja i charakterystyka

🔹 Kurchan znajduje się na skraju pola uprawnego, bezpośrednio za gospodarstwem sołtysa Kojłów.
🔹 Ma formę regularnego, ziemnego kopca, porośniętego trawą i niskimi krzewami, znajdują się na nim liczne kamienie i trochę większe głazy.
🔹 Przez wiele lat nikt nie przywiązywał do niego większej uwagi – był regularnie orany i traktowany jak zwykłe wzniesienie w krajobrazie rolniczym o czym świadczyć morze krąg studni bezpośrednio na wzniesieniu.

🕯 Odkrycie i ochrona

🔹 Dopiero w latach 90. XX wieku, po zgłoszeniach lokalnych pasjonatów historii, obiekt został uznany za potencjalne stanowisko archeologiczne.
🔹 Wpisano go do ewidencji zabytków, co wiązało się z całkowitym zakazem jakiejkolwiek ingerencji w jego strukturę – zarówno rolniczej, jak i budowlanej.
🔹 Decyzja ta pozwoliła uchronić kurhan przed dalszym zniszczeniem i zachować go jako ważny element lokalnego dziedzictwa kulturowego.

🏺 Możliwe pochodzenie i znaczenie

🔹 Podobne obiekty w regionie są datowane od epoki brązu (ok. 1800–700 p.n.e.) po okres wczesnośredniowieczny (IX–XI w.).
🔹 Kurchany pełniły funkcję grobową – pochowano w nich zmarłych wraz z darami pogrzebowymi, a ich obecność miała także znaczenie duchowe i rytualne.
🔹 Mogły symbolizować opiekę przodków nad ziemią i społecznością, będąc jednocześnie miejscem kultu.

📚 Dziedzictwo do ocalenia

🔹 Mimo formalnej ochrony, obiekt nadal pozostaje nieoznakowany i słabo znany nawet wśród lokalnych mieszkańców.
🔹 Stanowi jednak ważny element pradziejowego krajobrazu Podlasia, którego historia sięga znacznie dalej niż pisane dzieje regionu.
🔹 Jego popularyzacja może przyczynić się do wzmocnienia świadomości lokalnej tożsamości i wzbogacenia regionalnych tras kulturowych.

🧭 Podsumowanie

Kurchan w Kojłach to cichy, ale niezwykle ważny świadek pradawnych czasów, który mimo dekad zapomnienia doczekał się należytej ochrony. Od zwykłego kopca za gospodarstwem sołtysa urósł do rangi zabytku – i zasługuje, by opowiedzieć jego historię kolejnym pokoleniom. Warto przywrócić mu należne miejsce w pamięci mieszkańców oraz krajobrazie kulturowym Podlasia.